UNESCO Dünya Miras Listesi'nde yer alan Bergama Çok Katmanlı Kültürel Peyzaj Alanı'nda yürütülen çalışmalar, Kültür ve Turizm Bakanlığının "Geleceğe Miras" projesi kapsamında yıl boyunca kesintisiz sürdürülüyor. Bu kapsamda M.S. 2. yüzyılda Roma İmparatoru Hadrianus döneminde inşa edilen ve "Kızıl Avlu" olarak bilinen tapınakta da çalışma başlatıldı.
Antik dönemde Mısır tanrılarına adanan tapınak, 5. yüzyılda Hristiyanlığın Anadolu'da yaygınlaşmasıyla kiliseye çevrildi. Cumhuriyet'in ilk yıllarından bu yana ise yapının yuvarlak kulelerinden biri Kurtuluş Camisi olarak kullanılıyor.
Selinus Nehri üzerine kurulan tapınak, mimari planı ve düzenlemesiyle antik dünyada benzeri olmayan bir kutsal alan olarak biliniyor. Ziyarete kapalı olan kutsal alanda şimdi karşılama merkezi, çevre düzenlemesi, koruma ve onarım çalışmaları, yürüyüş yolları ve gece müzeciliğine yönelik altyapı oluşturuluyor.
"YEPYENİ VE DÜZENLİ BİR ALANLA KARŞILAŞAKLAR"
Projenin koordinatör kazı başkanı Manisa Celal Bayar Üniversitesi Arkeoloji Bölümü Başkanı Prof. Dr. Yusuf Sezgin, Kızıl Avlu'da çalışmaların 2025 yılının mart ayında başladığını söyledi.
Tapınağın Roma döneminden bugüne kalan en önemli anıtlardan biri olduğunu belirten Sezgin, "Kızıl Avlu'nun 2026 yılında ziyarete açılmasını planlıyoruz, insanlar buraya geldiklerinde yepyeni ve çok düzenli bir alanla karşılaşacak." dedi.
Yapının kırmızı tuğlalarla anılmasına karşın antik dönemde mermerle kaplı olduğunu aktaran Sezgin, "Tuğla gördüğünüz kısım aslında binanın çekirdeğini oluşturuyor. Dış yüzeyi, hatta çatısı bile mermer kaplıydı. Karşıdan bakıldığında devasa bir mermer kütlesi görülüyordu." diye konuştu.
ÇOK KATMANLI KUTSAL ALAN
Tapınağın Roma dışında bilinen en büyük kutsal alanlardan biri olduğunu vurgulayan Sezgin, şunları kaydetti:
"Dini önemini hiçbir zaman kaybetmemiş. Roma döneminde Pagan inanışı için kullanılmış. 5. yüzyılda Hristiyanlığın Anadolu'da yaygınlaşmasıyla beraber burası kiliseye çevrilmiş. Neflere bölünerek düzenlenmiş. O dönemde İncil'de adı geçen ilk yedi cemaatten bir tanesi de Bergama'da. Çok büyük ihtimalle burası olsa gerek çünkü bundan daha büyük kilise yok.
Kutsal alanın bir ucunda sinagog var. Yani hem Pagan hem Hristiyan hem de Museviler için çok önemli bir alan. Daha da ilginç olanı, ana tapınağın iki yanında yuvarlak büyük kuleler var. Bu kulelerden biri Cumhuriyet'in ilk yıllarında yapılmış Kurtuluş Camisi olarak işlevini sürdürüyor."
Sezgin, yaklaşık 270 metre uzunluğunda ve 100 metre genişliğindeki kutsal alanın doğu ucundaki tapınağın 60 metre uzunluğunda ve 10 metre genişliğinde, duvarların ise 25 metre yüksekliğinde olduğunu aktardı.
Mimari plan ve düzenleme açısından eşsiz bir örnek olduğuna dikkati çeken Sezgin, "Büyük ihtimalle Anadolu'da bu tür tuğla yapı geleneği olmadığı için hem mimarlar hem işçiler Roma'dan getirilmiş olmalı." dedi.
Sezgin, "Kızıl Avlu, Bergama'nın belki de en önemli kültürel miraslarından biri. Burada yaptığımız onarım, koruma ve çevre düzenlemesi çalışmalarıyla yapıyı geleceğe miras bırakmak istiyoruz." ifadelerini kullandı.