Görüntüler, Yunan Ordusu’nun Uşak’tan çekilirken, şehri ateşe verdiği anlardan kısa bir kesit ortaya koyuyor ve Rum Kilisesi’nin yanı sıra Uşak’taki 1800’den fazla ev, dükkan ile 16 caminin de ateşe verildiği ifade ediliyor.
Uşak’ın tarihiyle ilgili önemli isimlerden Haşim Tümer’in Akın Dergisi’nde Ocak 1967’de kaleme aldığı yazıda, 1922’deki yangınla ilgili şu bilgileri aktarıyor:
“Afyonkarahisar’dan itibaren Uşak’a kadar bütün demiryolu, köprüler, telgraf hatları tamamen tahrip edildikten başka, yüzlerce köy ve kasaba da yakılıp yıkılmış, insanlar katledilmiş, hayvan sürüleri götürülmüş, su kuyuları toprakla doldurulmuştu. 1 Eylül 1922 Cuma gününün hüzünlü gecesinde Uşak Ovası, hâlâ yer yer yanmakta olan kent ve çevre köylerinin alevleri ile kıpkızıldı”.
TÜM UĞRAŞLARA RAĞMEN ÇOK SAYIDA EV YANDI
Uşak kurtulmuştu ama harabe ve bir yığın külden başka bir şey değildi. Henüz Yunan artçı birlikleri bile çekilmeden Uşak’a hızla girilmiş olmasına ve kaçamayıp Kentte kalan bir kısım halkın da yardımıyla yangınların söndürülmesi için verilen uğraşa rağmen yine de 1500 den fazla ev, 500 den fazla işyeri, cami ve mescit yanıp gitti. Yerli Rumlar da uzun bir tren katarıyla İzmir’e göç etmek üzere Uşak’tan ayrıldılar. Katar, vagonların çatılarına kadar insan ve eşya doluydu. Yunan askerleri çekilirken Uşak’ı yaktılar. İzmir’e kadar yollarının geçtiği her yeri yakıp yıkacaklardı. Amaçları geride kullanılamaz, yaşanamaz bir yangın yeri bırakmaktı. Uşaklı Rumlar, Yunan Ordusu'nun Afyon'dan çekildiği öğrenildikten sonra 15 Ağustos 1922'den itibaren trenle İzmir'e gönderilmeye başlanmışlar ve birkaç gün süreyle peş peşe kalkan tren katarlarıyla, yanlarına çoğu eşyalarını bile alamadan İzmir'e sevk edilmişlerdir.
UŞAK BÖYLE BİR YANGIN GÖRMEDİ
1 Eylül’de bütün cephelerde takip harekatı başlatılırken havadan yapılan keşiflerde Eskişehir ve Uşak’ın yanmakta olduğu bildiriliyordu. O akşam Uşak’a ulaşan birliklerimiz, şehri ve ova köylerini alevler içinde buldu. Süratle oluşturulan söndürme ekipleri ve halkın gayretine rağmen Uşak’ta 1785 ev, 12 cami ve 636 işyerinin tamamen yandığı tesbit edilmiştir.Köylerde de tahribat büyüktü. Şehrin kuzey tarafındaki birkaç mahalle ancak kurtarılabildi. İnsanca zayiat da fazlaydı. Bölgede yapılan aramalarda su kuyularında birçok ceset bulundu. Bu zavallı kadınların cesetleri de kuyulardaydı.
